"Raise Angels": Het theater van de kansarmen en hun verzet

Het toneelstuk Raise Angels and They Will Open Your Eyes van toneelschrijver Ricardo Halac , geregisseerd door Rodolfo Hoppe, vertelt het verhaal van verlaten wezens, die uit het systeem zijn gevallen en aan verschillende vormen van uitsluiting en migratie zijn onderworpen.

Ángel (Ariel Leyra) is een man die door zijn vrouw in een hospice is opgenomen. Hij is een dichter uit Chaco die naar Patagonië verhuisde op zoek naar betere leefomstandigheden, maar hij kon zich niet volledig aanpassen en zijn emotionele problemen leidden tot een institutionalisering. Enige tijd later, via een programma voor tijdelijke vrijlating, slaagt hij erin om zich aan te sluiten bij een bedrijf waar hij houten engelen maakt en verkoopt. In het dagelijks leven ontmoet hij toevallig Tomás (Juan Tammaro), een jongeman die ook tijd in een jeugdgevangenis en later in de gevangenis heeft doorgebracht.

Ángel betrapt hem terwijl hij probeert te ontsnappen omdat hij een nieuwe misdaad heeft gepleegd en wacht op een vriend die hem op zijn vlucht vergezelt. Ángel kan niet anders dan hem helpen, ook al is zijn situatie niet bepaald gunstig voor het redden van wie dan ook.

Deze personages worden door de toneelschrijver neergezet als dragers van een waarheid en een nobelheid die verder gaat dan hun daden. Het lijkt erop dat het stuk bedoeld is om aan te tonen dat er in de buitenbeentjes, in de zwakken, in wezens die de tekortkomingen van het systeem tot uitdrukking brengen, altijd een vorm van verzet schuilt.

In Halacs tekst worden de personages gevormd door de context en de sociale omstandigheden. Zoals vaak het geval is in het werk van het Argentijnse realisme (de theaterstroming uit de jaren 60 waartoe Halac behoorde), missen de personages strategieën , hebben ze een beperkte kijk op de werkelijkheid en handelen ze vanuit basisimpulsen die hen altijd als verliezers achterlaten.

De identificatie die ontstaat met het publiek wordt in stand gehouden door dit gemis, deze kwetsbaarheid, maar ook door een reeks gevoelens die typisch zijn voor theaterfictie, zoals medelijden met de gevallenen en de ontdekking van een bepaald kritisch discours in uitgesloten wezens, die geen enkel vooruitzicht op succes hebben en slechts overlevenden zijn van een wereld waartoe ze nooit echt zullen behoren.

Het heden van de scène plaatst hen op een verdwijnpunt, op een weg waar Tomás op uit trekt om aan zijn lot te ontsnappen. Hij herschept de prototypische figuur van de deserteur, de man die de woestijn in vlucht om te ontsnappen aan een systeem dat hem probeert te temmen. De figuren van Ángel en Tomás belichamen twee typen personages: Ángel vertegenwoordigt de ietwat naïeve goedheid die wordt versterkt door de houten engelen die hij verkoopt en maakt, en Tomas is een gepassioneerd, woedend wezen dat gebeurtenissen probeert op te lossen en erop te reageren door middel van geweld. In de weergave van deze personages betekent langs de kant van de weg staan kiezen tussen extreme tederheid, het afwijzen van concurrentie en efficiëntie, of het bespreken van de opbouw van de maatschappij vanuit een perspectief van marginalisering en criminaliteit.

Er is een psychologische rechtvaardiging in de dramaturgie voor de huidige toestand van de personages, die te verklarend en schematisch lijkt. Beiden werden in de steek gelaten door hun familie: Tomás door zijn ouders en Ángel door zijn vrouw. Dit lijkt hen te verenigen en wijst op het gebrek aan begrip dat ze in hun omgeving oproepen. In Halacs dramaturgie kunnen de gevallenen een andere vorm van solidariteit genereren, wat volgens de auteur een bron is die een alternatief mogelijk maakt, de kleinschalige constructie van een dissidente realiteit.

* Raise Angels and They Will Open Your Eyes wordt op zondag om 20.30 uur opgevoerd in El extranjero, Valentín Gómez 3378.